LEGO to znana i popularna na całym świecie firma, która produkuje zabawki dla dzieci – a konkretniej nasze ulubione klocki. Jednak nawet LEGO⁹ nie jest pozbawione kontrowersji. Od kontrowersyjnych figurek z postaci z filmów i seriali po kontrowersje dotyczące tematyki płci, wojny czy ekologii. W tym artykule znajdziecie najciekawsze przykłady kontrowersyjnych setów oraz serii. A także pewien słynny i wkurzający niektórych projekt.
1 . 40489 Salon Pana i Pani Mikołajowych
Zaczniemy od w miarę najnowszej kontrowersji, a na pewno szeroko już wam znanej. A konkretnie planowanym do wydania w Grudniu 2021r. zestawu GwP 40489 Salon Pana i Pani Mikołajowych, który niestety został z powodu kontrowersyjnego elementu wycofany z rynku. (Choć np. w Hongkongu zestaw ten był rozdawany już klientom, przez kilka pierwszych dni promocji, a dopiero później wycofany. Co ciekawe także w Polsce wyciekło kilka tych zestawów, choć według plotek z niezbyt legalnego źródła).
Dlaczego został wycofany? Głównym powodem został jeden pojedynczy tile z nadrukiem. Ma on na sobie nadrukowaną ,,Listę Niegrzecznych Dzieci”, co w połączeniu z lekko czytelnymi imionami, mogło by spowodować, że jakieś dziecko pomyśli, że jest na takowej liście. I o ile w Europie na nikim by to raczej wrażenia nie zrobiło, tak w USA była by to dobra podstawa do porządnego pozwu przeciwko firmie.
2. 24113 V-22 Osprey
Większość z was zapewne kojarzy zestaw 42113 V-22 Osprey. Jego wycofanie nastąpiło 21 lipca 2020r. Głównym powodem wycofania był protest pewnego niemieckiego stowarzyszenia na rzecz pokoju na świecie, które stworzyło petycję by wycofać ten zestaw, gdyż jego licencja wspiera koncerny zbrojeniowe, a sama maszyna jest maszyną wojskową. (Mimo, że zestaw został stworzony jako maszyna ratownicza).
Firma LEGO ugięła się i wydała oświadczenie o treści:
,,LEGO Technic Bell Boeing V-22 Osprey został zaprojektowany, aby podkreślić ważną rolę, jaką samoloty odgrywają w akcjach poszukiwawczo-ratowniczych. Chociaż zestaw wyraźnie pokazuje, jak mogłaby wyglądać ratownicza wersja samolotu, samolot jest używany tylko przez wojsko. Od dawna stosujemy politykę, aby nie tworzyć zestawów z prawdziwymi pojazdami wojskowymi, dlatego zdecydowano się nie wprowadzać tego produktu na rynek. Zdajemy sobie sprawę, że niektórzy fani, którzy czekali na ten zestaw, mogą być rozczarowani, ale uważamy, że ważne jest, abyśmy przestrzegali wartości naszej marki.“
Co ciekawe decyzja została podjęta zaledwie 10 dni przed oficjalną premierą zestawu, co spowodowało, że w niektórych miejscach na świecie zestaw ten zdążył pojawić się już na rynku. Od czasu wycofania, uważany jest za perełkę kolekcjonerską, a jego wartość wynosi ok. 4tys. zł.
3. Koniec serii Shell
Pierwsze zestawy LEGO z licencją Shella powstały w 1966 roku. Do czasu pojawienia się fikcyjnej marki Octan w 1992 roku, była to jedyna marka ,,zasilająca,, pojazdy w zestawach LEGO. Co prawda nie była to osobna seria, a jedynie Branding firmy w przeróżnych zestawach LEGO. Między innymi w seriach Classic Town, Legoland, Ferrari, Town, Trains etc. Łącznie nawiązania do marki pojawiają się w około 51 zestawach.
W 2014 roku jednak rozpoczęła się kampania Greenpeace na temat promowania poprzez zabawki zamiary wydobywania przez Shella ropy Naftowej w Arktyce, co zagraża środowisku. Zbiegło się to w czasie z wypuszczeniem przez LEGO serii Arctic. W skutek ogromnej i trudnej kampanii, milionom głosów przeciw Shellowi, a także filmowi nakręconemu przez Greenpeace o LEGO (zobaczycie go poniżej). Duńska marka postanowiła nie przedłużać zawartej w 2011r. współpracy z koncernem Shell.
Samo LEGO z początku nie chciało słyszeć o zerwaniu współpracy (która od 1966r. przyniosła obu firmom milionowe zyski), tłumacząc, że Greenpeace powinien swoją akcję skierować tylko przeciwko Shellowi, ale po zasięgach kampanii firma postanowiła wycofać się ze współpracy.
Oficjalny komentarz ówczesnego prezesa LEGO, Jorgena Vig Knudstorpa:
,,Wciąż uważamy, że Greenpeace powinien rozmawiać z Shellem na temat problemu wydobycia ropy w Arktyce, ale nie chcemy, by były wątpliwości, że jesteśmy firmą ekologiczną, dbającą o efektywność energetyczną i zwiększanie zużycia energii odnawialnej“.
4. Kibole kontra ochrona
Nawiązując już do brandingu Shella, w jego kolekcji możemy znaleźć mały, ale mocno kontrowersyjny zestaw: 3314 Stadium Security. Był to zestaw w serii System – Football. Przedstawiał on wkurzonego kibola, który wbiega na murawę boiska i niezwłocznie zostaje zatrzymany przez ochronę (Policję) uzbrojoną w sprzęt do zwalczania zamieszek. Co by dużo nie mówić, mocno kłóciło się to z polityką braku przemocy w LEGO.
Choć sam zestaw wypuszczony w 1998r. nie powala wielkością, to z racji swojej rzadkości jest poszukiwanym zestawem kolekcjonerskim.
5. Jabba Palace 9516
Wydany latem 2012 roku zestaw przedstawia pałac fikcyjnego charakteru z uniwersum Star Wars – Jabby. Był on bogatym i potężnym złoczyńcą. Co jednak nie było głównym powodem kontrowersji. Pojawiły się one głownie z powodu domniemanego podobieństwa do Hagia Sophia w Stambule.
W styczniu 2013 roku trafił on na pierwsze strony gazet na całym świecie za rzekome wzmacnianie negatywnych stereotypów muzułmańskich ze względu na wspomniane chwilę temu podobieństwo do zabytku.
Jedna osoba złożyła nawet skargę do Tureckiej Społeczności Kulturalnej Austrii w związku z tym zestawem, a sama społeczność skontaktowała się z LEGO, uwypuklając podobieństwa, oraz zarzucając marce uprzedzenia rasowe, i porównywanie mieszkańców wschodu do gangsterów.
Kontrowersja ta oczywiście spotkała się z reakcją internetu – w większości wytykającego głupotę społeczności oraz usilne szukanie wad. Jednak mimo takiej reakcji ludzi, firma LEGO wydała oficjalne oświadczenie wyjaśniające sytuację:
„Model, o którym mowa, nie jest oparty na żadnym prawdziwym budynku. Przedstawia on fikcyjną scenę Pałacu Jabby na planecie Tatooine z filmu Gwiezdne wojny : część VI — Powrót Jedi”
„Jak we wszystkich zestawach LEGO związanych z Gwiezdnymi Wojnami , projektanci LEGO odtwarzają wszystkie konstrukcje, pojazdy i postacie na podstawie tego, jak pojawiają się w filmach. Firma żałuje, że grupa błędnie zinterpretowała to, co przedstawia zestaw LEGO Star Wars ”.
W odpowiedzi rzecznik Tureckiej Społeczności Kulturalnej, Ata Sel powiedział NBC News, że grupa „nie może zaakceptować” odpowiedzi firmy.:
,, LEGO chce uczynić wojnę godną szacunku, produkując gry dla dzieci. LEGO powinno pokazywać, jak zbudować pokojowy świat. LEGO to duża firma z obowiązkami”.
Już 3 miesiące później ówczesny przewodniczący społeczności Birol Kilic oświadczył, że społeczność spotkała się z kierownictwem Grupy LEGO w Monachium – i że firma zgodziła się zaprzestać produkcji 9516 Jabba’s Palace od 2014 roku. Co okazało się kłamstwem, gdyż LEGO że zawsze zamierzało wycofać ten zestaw pod koniec 2013 roku:
„To nieprawda, że wycofanie produktu jest w jakikolwiek sposób związane z krytyką. Zestawy LEGO Star Wars zwykle mają cykl życia od jednego do trzech lat, po czym opuszczają asortyment, który może zostać odnowiony po kilku latach. Pałac Jabby był planowany od początku, aby być w asortymencie tylko do końca 2013 roku, kiedy pojawią się nowe, ekscytujące modele z uniwersum Gwiezdnych Wojen ”.
6. Podwójne zagięcie polityki zestawów Nie militarnych.
Jak dobrze wiecie, od 1950r. Grupa LEGO stara się podążać, za ustaloną przez nich samych polityką – braku modeli militarnych, które mogą reprezentować konflikty zbrojne. Choć 99% zestawów trzyma się tej polityki, a wspomniany na początku artykułu zestaw 24113 V-22 Osprey został nawet z tego powodu wycofany, to możemy znaleźć 4 dość słynne zestawy bazujące bezpośrednio na Pierwszej Wojnie Światowej.
A mowa tutaj oczywiście o zestawach 3451 Sopwith Camel oraz 10024 Red Baron wydanych w 2001r. w serii Scupltures.
A także zestawach 10226 Sopwith Camel oraz 40049 Mini Sopwith Camel polybag.
Najbardziej wyróżnia się tu myśliwiec Czerwonego Barona – Najskuteczniejszego asa przestworzy podczas I Wojny Światowej, z potwierdzonymi 80 zestrzeleniami. Mimo tych kontrowersji, oraz jawnego naruszenia polityki LEGO, firma postanowiła wypuścić te zestawy na rynek. Co ciekawe nie spotkały się one z krytyką publiki tak jak było to w przypadku poprzednich zestawów. Głównym argumentem usprawiedliwiającym te zestawy jest czas jaki upłynął od zakończenia I Wojny Światowej.
7. LEGO Friends – seria
Seria LEGO Friends pojawiła się na rynku w 2012 roku i zawierała zestawy z nowym typem figurek – mini dolls w tematyce strikcie dziewczęcej. Był to poważny ruch zwłaszcza iż do tego momentu, mimo że firma produkowała zabawki unisex, to większość odbiorców widziała ją jako typowo chłopięcą zabawkę. Tuż po wprowadzeniu tej serii na rynek, pojawiły się liczne głosy o umacnianie stereotypów związanych z płcią, głownie z rynków w Stanach Zjednoczonych oraz Wielkiej Brytanii. Dotyczyły one głownie pierwszego wizerunku serii, czyli nacisku na róż w zestawach, figurek w nienaturalnie szczupłych formach czy też upraszczaniu zestawów.
Powstało wiele kampanii zbierających podpisy za wycofaniem tej serii. Kampania na rzecz dzieciństwa wolnego od reklam nominowała nawet serię Lego Friends do nagrody TOADY, która jest nagrodą „najgorszej zabawki”, która jest akronimem od „Toys Oppressive And Destructive to Young Children”.
Grupa Lego stwierdziła jednak, że seria ta była wynikiem badań z udziałem 3000 dziewcząt, które chciały znaleźć coś dla siebie w ofercie firmy. Po wybronieniu serii, stała się ona jednym z hitów marki. W samym roku premiery podwoiła ona oczekiwania dotyczące sprzedaży.
W ciągu pierwszych 6 miesięcy, zysk netto Grupy Lego wzrósł o 35% osiągając wartość 213 milionów funtów, częściowo dzięki sukcesowi linii Friends. Po wprowadzeniu na rynek Lego Friends sprzedaż na rynku dziewczęcym rosła nawet o 20 procent każdego roku. Lego Friends pojawił się także w raportach rocznych Grupy LEGO w latach 2016, 2018, 2019, 2020, 2022 w top 5 najlepiej sprzedających się seriach LEGO.
Dzisiaj możemy zaobserwować, iż seria ta powoli przegania klasyczne LEGO City zarówno pod względem sprzedaży, jak i ogólnej formie zestawów.
8. Simpsons
W połowie 2014r. LEGO wydało zestaw 71006 The Simpsons House, bazowany na słynnym serialu animowanym: Simpsons. Krótko po wydaniu zestawu, w sieci zaczęły pojawiać się kontrowersje, co do tematyki przedstawianej w sitcomie, przeznaczonej bardziej dla dorosłych widzów, a wydanie zestawu na tej licencji, dla dzieci.
Mimo jako takiej kontrowersji LEGO wydało ten zestaw, a zaraz za nim kolejne 8 produktów na tej licencji. Co ważne w tym przypadku obyło się nawet bez oficjalnej informacji prostującej te małe kontrowersje.
9. Zbigniew Libera – Kontrowersyjna praca
W latach 90 LEGO starało się nawiązywać współprace z różnymi artystami, czy też Afolami. Stąd też w tamtych czasach możemy znaleźć dość sporo nawiązań do LEGO w różnych dziełach sztuki, a sama współpraca często była łatwa. Wiele razy firma wysyłała nawet klocki, nie wiedząc jeszcze co z nich powstanie. Jednak w 1995-1996r. zaufanie LEGO do artystów zostało mocno nadwyrężone i skutkowało praktycznie utraceniem przez wielu z nich oraz Afoli możliwości współpracy z LEGO, która wcześniej była chętnie widziana. A to za sprawą jednego człowieka – Zbigniewa Libery.
Współpracę z firmą LEGO zainicjował Dział Rozwoju Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie, gdzie Zbigniew przygotowywał wystawę. Z dostarczonych przez firmę klocków powstała na ten moment najbardziej kontrowersyjna praca z LEGO na świecie. ,,Obóz koncentracyjny” stworzony przez Liberę. Praca ta przedstawiała nazistowski obóz koncentracyjny, wraz ze strażnikami (figurkami policjantów) oraz więźniów (figurkami szkieletów z serii Pirates). Sama budowla była zbudowana z tradycyjnych klocków, jednak wiele połączeń było ,,nielegalnych”. Pocięte i sklejone płytki, podziurawione klocki etc.
Sam autor określił ją tak:
,,Myśl, która doprowadziła mnie do zrobienia tej pracy, dotyczyła samej racjonalności, która jest podstawą systemu klocków Lego, a która wydała mi się przerażająca: nie można z tych klocków zbudować nic, na co nie pozwala precyzyjny, racjonalny system.”
Jako, że klocki zostały podarowane przez duńską firmę, bez wiedzy co z nich powstanie, na każdym pudełku widnieje napis “This work of Zbigniew Libera has been sponsored by Lego”. Od czego firma natychmiast się odcięła.
Oczywiście, gdy okazało się, co artysta zbudował, firma oficjalnie i mocno zaprotestowała przeciw publikacji tego dzieła. Doszło nawet do rozpoczęcia procesu przed warszawskim sądem, jednak pod naporem duńskiej opinii publicznej, firma Lego wycofała się z oskarżeń. W 1997r. artysta został zaproszony nawet na wystawę sztuki w Venice Biennale. Lecz warunkiem było nie wystawienie tego dzieła.
Niemniej od tego momentu, nawiązanie współpracy, czy też kontaktu z firmą LEGO dla Afoli i artystów stało się mocno utrudnione i poprawiło się dopiero po kilku latach.
Jeśli chcecie dowiedzieć się nieco więcej na temat tej pracy, to zajrzycie do naszego filmu:
A wy? Spotkaliście się kiedyś z jednym z tych przykładów? A może wiecie jeszcze o innych?